(in collaboration with Dr. Christos Triantafyllou)
Winter semester
Subject: Who can talk about the past? Historians and History in the Greek 20th Century
Summary: Who is considered a historian in Greek society today? Who is legitimized to speak about the past in an authoritative discourse and what does “authoritative discourse” mean in a given historical context? How was the professional identity of historians shaped and what role did it play in each time period? How does this identity relate to the conceptions of history that have dominated and are dominant in the public sphere, and how does it converse with other actors and agents who give discourse about the past? How did competing discourses about the past work, how do they work today, and what is the place of historians in this process?
The seminar focuses on the formation of the concept of the historian as a distinct scientific capacity, as a profession and as a social actor, from the beginning of the 20th century to the present day. Given that the status of historian was constituted as a distinct academic and scientific field in the last quarter of the 20th century in Greece and mainly through the example of modern Greek history, it will attempt to understand this different temporality in comparison with the countries of Western Europe.
The seminar will begin with the gradual recognition of the autonomy of modern Greek history from classical and Byzantine studies; it will focus on the formation of the concept of the national historian and on the rupture marked by the interwar emergence of Marxist ideas, and subsequently by the postwar political divisions. With regard to the Metapolitefsi, the emphasis will be placed not only on the emergence of the status of the historian, but also on the formation of a dynamic historical community in conjunction with the development of historical studies.
In any case, the formation of the status of historian occurred in a continuous dialogue with political and social developments, with changes in modern Greek historiography and with European parallels. Therefore, the seminar will examine not only the field of academic historiography, but also the different perceptions of the concept of “the historian”, the public discourse and practices related to the study of history, the mechanisms of production, consumption and dissemination of historical discourse, as well as the role of different actors (institutions, individuals, groups, parties, and so on) in the historicization of the distant and recent national past.
Selective bibliography
Avgeridis, Manos, “Debating the Greek 1940s: histories and memories of a conflicting past since the end of the Second World War”, Historein 16:1-2 (2017), https://doi.org/10.12681/historein.9400.
Berger, Stefan (επιμ.), The Engaged Historian. Perspectives on the Intersections of Politics, Activism and the Historical Profession, Νέα Υόρκη/Οξφόρδη, Berghahn Books 2019.
Berger, Stefan, “Professional and Popular Historians, 1800-1900-2000”, στο Barbara Korte – Sylvia Paletschek (επιμ.), Popular History Now and Then. International Perspectives, Bielefeld, Transcript 2012, σ. 13-29.
Dosse, François, Η ιστορία σε ψίχουλα. Από τα Annales στη «νέα ιστορία», μτφρ. Αγγελική Βλαχοπούλου, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2000.
Hobsbawm, Eric, Συναρπαστικά χρόνια. Μια ζωή στον 20ό αιώνα, μτφρ. Σταματίνα Μανδηλαρά, Αθήνα, Θεμέλιο 2010.
Howsam, Leslie, Past into Print. The Publishing of History in Britain, 1850-1950, Λονδίνο/Τορόντο, The British Library/University of Toronto Press 2009.
Iggers, Georg – Wang, Edward – Mukherjee, Supriya, Παγκόσμια ιστορία της σύγχρονης ιστοριογραφίας, μτφρ. Πελαγία Μαρκέτου, Αθήνα, Νεφέλη 2015.
Karamanolakis, Vangelis, “Who is the Historian? The Formation of Modern Greek History and the Historical Community in the Short Twentieth Century”, Historein 19/2 (2021), https://doi.org/10.12681/historein.25282.
Καραμανωλάκης, Βαγγέλης, Ανεπιθύμητο παρελθόν. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων στον 20ό αιώνα και η καταστροφή τους, Αθήνα, Θεμέλιο 2019.
Karamanolakis, Vangelis, “The History of the University of Athens and Its Contribution to the Formation of the National Past (1837–1974)”, Annali di Storia delle Universita Italiane 2:20 (2016), σ. 53-71.
Καραμανωλάκης, Βαγγέλης – Couroucli, Maria – Σκλαβενίτης, Τριαντάφυλλος (επιμ.), Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα, Αθήνα, École française d'Athènes/ Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών/ Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού 2015.
Karamanolakis, Vangelis, “Greece”, στο I. Porciani – L. Raphael (επιμ.), Atlas of European Historiography. The Making of a Profession, 1800–2005, Λονδίνο, Palgrave Macmillan 2010, σ. 108-110.
Κιουσοπούλου, Τόνια, «Οι βυζαντινές σπουδές στην Ελλάδα», στο Όλγα Γκράτζιου-Αναστασία Λαζαρίδου (επιμ.), Από τη Χριστιανική συλλογή στο Βυζαντινό Μουσείο, Αθήνα 2006, σ. 25-35.
Κιουσοπούλου, Τόνια, «Η πρώτη έδρα βυζαντινής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών», Μνήμων 15 (1993), 257-276.
Κιτρομηλίδης, Πασχάλης – Σκλαβενίτης, Τριαντάφυλλος (επιμ.), Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας, 1833-2002. Δ΄ διεθνές συνέδριο ιστορίας. Πρακτικά, 2.τ., Αθήνα, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2004.
Kouki, Eleni, “Rupture or Continuity? Revisiting the Basic Themes of the Historiography of the 21 April Dictatorship”, Historein 19/2 (2021), https://doi.org/10.12681/historein.23213.
Κουλούρη, Χριστίνα – Λούκος, Χρήστος, Τα πρόσωπα του Καποδίστρια. Ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας και η νεοελληνική ιδεολογία (1831-1996), Αθήνα, Πορεία 2012 (1η εκδ. 1996).
Λιάκος, Αντώνης, Ο ελληνικός 20ός αιώνας, Αθήνα, Πόλις 2019, σ. 639-644 (κεφάλαιο: «Πώς είδαν οι Έλληνες την ιστορία τους στον 20ό αιώνα»).
Liakos, Antonis, “Modern Greek Historiography (1974–2000): The Era of Tradition from Dictatorship to Democracy,” στο Ulf Brunnbauer (επιμ.), (Re)Writing History: Historiography in Southeast Europe after Socialism, Münster, LΙΤ 2004, σ. 351-78.
Mandler, Peter, History and National Life, Λονδίνο, Profile Books 2002.
Novick, Peter, That Noble Dream. The 'Objectivity Question' and the American Historical Profession, Cambridge University Press 2020 (1η εκδ. 1988).
Pfitzer, Gregory, Popular History & the Literary Marketplace, 1840-1920, Amherst, University of Massachusetts Press, 2008.
Stathis, Panagiotis, “The Historiography of the Greek Revolution of 1821: From Memoirs to National Scholarly History, 1821–1922”, Historein 19/2 (2021), https://doi.org/10.12681/historein.18371.
Τριανταφύλλου, Χρήστος, «‘Πολιτισμένα περιοδικά’ και ‘ιστορία με ορθάνοιχτα μάτια’: Μια πρώτη προσέγγιση στην εκλαϊκευτική ιστοριογραφία της Μεταπολίτευσης», Μνήμων 40 (2023), σ. 195-202.
Triantafyllou, Christos, “Collective Memory and Political Mythologies: Eleftherios Venizelos in Greek Postwar Historiography, 1945–1967”, Historein 19/2 (2021), https://doi.org/10.12681/historein.18103.
Winter, Jay – Prost, Antoine, The Great War in History. Debates and Controversies, Cambridge University Press 2006.
Winter semester
Subject: The Ottoman administration through chronicles written in Greek language (ca. 1453-ca. 1600).
Summary: The seminar will focus on the information provided about the Ottoman administration by the Greek chronicles that cover the period from ca. 1453 till around the end of the 16th century. As indicative examples, except the four “chronicles relating the Fall of Constantinople” (Ducas, Sphrantzes, Chalcocandylas, Critobulus) we mention the “Ecthesis Chronica” (ca 1543), the “Historia Patriarchica Constantinopoleos” (1578) and the “Chronicle of Pseudo-Dorotheos” (end of the 16th century). Τhe main field of research will cover the institutions of the Ottoman state, the Ottoman economy and society as they appear through the above mentioned texts. Particular attention will be accorded on matters of political ideology: were the Ottoman sultans considered through those chronicles as “infidels”, “oppressors” or “destroyers of civilization” or on the contrary as “instruments of Divine Providence” and “legal monarchs”? The different approaches of the chroniclers on such matters seem to depend on their attachment on the Roman Catholic Church (“Unionists”) or on the contrary on the Orthodox Patriarchate of Constantinople. They also depend on the time the texts under question were composed. The above mentioned issues will be studied with the support of the existing secondary bibliography on matters such as the organization of the Ottoman state and society as well as the status of the Orthodox subjects of the Ottoman sultans after the fall of the Byzantine Empire.
Selective Bibliography
(The list follows the latin alphabet.
Primary sources are not included)
Χρυσός, Ε. (εκδ.), Η άλωση της Πόλης, Αθήνα 1999.
Crowley, R., Constantinople. The Last Great Siege, 1453, Λονδίνο 2005.
Ιναλτζίκ, Χ., Η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η κλασική εποχή, 1300-1600, μτφρ. Μιχάλης Κοκολάκης, Αθήνα 1995.
Iorga, N., Το Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο, μτφρ Γιάννης Καράς, Αθήνα 1989.
Κιουσοπούλου, Τ. (εκδ.), 1453. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και η μετάβαση από τους μεσαιωνικούς στους νεότερους χρόνους, Ηράκλειο 2005.
Κονόρτας, Π., «Η οθωμανική κρίση του τέλους του ΙΣΤ’ αι. και το Οικουμενικό Πατριαρχείο», Τα Ιστορικά, 3 (1985), σελ. 45-76.
Laurent, V., “Les premiers patriarches de Constantinople sous domination turque (1454-1476)», Revue des Etudes Byzantines, 26 (1968), σελ. 229-263.
Nicolle, D., Constantinople 1453: the End of Byzantium, Οξφόρδη 2000.
Πατρινέλλης, Χ., «Χρονολογικά ζητήματα της πατριαρχείας του Ιερεμίου Α΄(1522-1546)», Μνημοσύνη, 1 (1967), σελ. 249-262).
Ράνσιμαν, Σ., Η Μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία, μτφρ. Νικόλαος Παπαρρόδου, Αθήνα 1979.
Shaw, S., History of the Ottoman Empire and Modern Turkey (τ. 1), Κέμπριτζ Cambridge University Press, 1976.
Τωμαδάκης, Ν., Περί αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως 1453, Θεσσαλονίκη 1993.
Ζαχαριάδου, Ε., «Η πατριαρχεία του Διονυσίου Β΄ σε μια παραλλαγή του Ψευδο-Δωροθέου», Θησαυρίσματα, 1 (1962), σελ. 142-161.
Winter semester
Subject: Greece and the Middle East during the Cold War
Summary: This course will address Greek policy in the Middle East during the Cold War era. Greek policy had been determined by a mixture of political, strategic and regional factors: the Greek security problem; the need to secure the Arab votes concerning the Greek interests before the United Nations (with special emphasis on the Cyprus problem); the existence of the Greek Orthodox Patriarchates of Jerusalem and Alexandria; commercial and economic interests in the Eastern Mediterranean; and the need to take into account the position of the Greek community of Alexandria. The students are expected to become familiar with the historiographical debates and carry out research in primary sources (state archives, personal papers, the Press etc.).
Selected Bibliography
Αθανασοπούλου, Εκάβη, Σύμμαχοι αλλά όχι φίλοι: ΗΠΑ-Τουρκία, 1979-1990, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 2013.
Εμμανουηλίδης, Εμμανουήλ Αντ., Οι σχέσεις της Ελλάδας με τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, 1974-1981, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2017.
Hatzivassiliou, Evanthis, Greece and the Cold War: Frontline State, 1952-1967, London: Routledge, 2006.
Κούμας, Μανόλης, Δεκαετία πολέμων: διλήμματα της ελληνικής διπλωματίας, 1940-1949, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2022.
Nachmani, Amikam, Israel, Turkey, and Greece: Uneasy Relations in the East Mediterranean, London: Frank Cass, 1987.
Νταλαχάνης, Άγγελος, Ακυβέρνητη πολιτεία: οι Έλληνες στην Αίγυπτο, από την κατάργηση των προνομίων στην έξοδο, 1937-1962, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015.
Σακκάς, Γιάννης, Η Ελλάδα, το Κυπριακό και ο αραβικός κόσμος, 1947-1974, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2012.
Χαρίτος, Γαβριήλ, Κύπρος, το γειτονικό νησί: το Κυπριακό μέσα από τα Κρατικά Αρχεία του Ισραήλ, 1946-1960. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2018.
Χειλά, Ειρήνη, «Η αραβο-ισραηλινή διαμάχη και η ελληνική εξωτερική πολιτική», στο: Δ. Κώνστας και Χ. Τσαρδανίδης (επιμ.), Σύγχρονη ελληνική εξωτερική πολιτική, Αθήνα και Κομοτηνή: Εκδόσεις Σάκκουλα, 1988, σσ. 359-383.
Ρούσσος, Σωτήρης, Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή, Αθήνα: Gutenberg, 2022.
Σβολόπουλος, Κωνσταντίνος, Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον εικοστό αιώνα: Διεθνές επιστημονικό συνέδριο Ζάππειο Μέγαρο 5-9 Ιουνίου 2007, τόμος Β΄, Αθήνα: Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», 2008.
Σπυρόπουλος, Γεώργιος Μ., Μέση Ανατολή: αραβο-ισραηλινή διένεξη. Ιστορία – πολιτική – διπλωματία, Θεσσαλονίκη: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Μακεδονίας, 2011.
Winter semester
Subject: What we should study about the history of the Greek territories under Venetian rule
Summary: The seminar will focus on the one hand on the research fields that have been developed on the period of Venetian rule in Greece and on the other hand on the bibliographical research around them. The history of institutions, social history, the history of justice, family, gender, sexuality are some of the topics that have been explored in recent decades. Under these conditions, the synthesis of the works of the period under consideration requires familiarity with the literature on corresponding themes of Venetian history as well as with social anthropology, the history of law, the history of medicine etc. in the context of an interdisciplinary approach to the subject.
Selective bibliography
Δ. Αρβανιτάκης, Κοινωνικές αντιθέσεις στην πόλη της Ζακύνθου. Το Ρεμπελιό των Ποπολάρων (1628), Αθήνα 2001.
Er. R. Dursteler (επιμ.), A Companion to Venetian History, 1400–1797, Leiden-Λονδίνο 2013.
J. Ferraro M., Marriage Wars in Late Renaissance Venice, Οξφόρδη 2001
C. Ginzburg, To τυρί και τα σκουλίκια. Ο κόσμος ενός μυλωνά του 16ου αιώνα, μτφρ. Β. Κουρεμένος, επιμ. Δήμητρα Τουλάτου, Αθήνα 2008.
D. Hacke, Women, Sex and Marriage in Early Modern Venice, Ashgate 2004.
J. Henderson, The Renaissance Hospital. Healing the Body and Healing the Soul, New Heaven-Λονδίνο 2006.
S. McKee, Uncommon Dominion. Venetian Crete and the Myth of Ethnic Purity, Φιλαδέλφεια 2000.
Ed. Muir, G. Ruggiero, Microhistory and the Lost Peoples of Europe, Βαλτιμόρη, Λονδίνο 1991.
Αν. Παπαδία-Λάλα, «Η Βενετοκρατία στον ιστοριογραφικό λόγο. Αντιλήψεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις», Πρακτικά του Δ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας: Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. 1833-2002, τ. Β΄, Π. Μ. Κιτρομηλίδης – Τρ. Σκλαβενίτης (επιμ.), Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 2004, σ. 553-572.
Cl. Povolo, L' intrigo dell'onore. Poteri e istituzioni nella Repubblica di Venezia tra Cinque e Seicento, Βερόνα 1997
G. Ruggiero, Binding Passions. Tales of Magic, Marriage and Power at the End of the Renaissance, Νέα Υόρκη, Οξφόρδη 1993.
N. Zemon Davis, Fiction in the Archives. Pardon Tales and their Tellers in Sixteenth Century France, Stanford University Press 1990.
Winter semester
Subject: The economy of violence and the world of arms in the Greek lands (17th-19th c.)
Summary: In this seminar we will attempt to approach the history of the Greek world under Ottoman rule through the prism of the prevailing regime of violence and the transformations it underwent during the Greek Revolution. We will examine violence both as a means of imposition, subjugation and conquest, and as a logic of governance and the constitution of economic, social and political relations, as well as a cultural practice. In this context, we will pay particular attention to the 'world of arms' and will revisit from the perspective of more recent contributions issues concerning the klephts and the armatoloi, as well as the irregular soldiers of the Greek Revolution.
Selective bibliography
Aπ. Βακαλόπουλος, Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821. Οργάνωση, ηγεσία, τακτική, ήθη, ψυχολογία, Θεσσαλονίκη 1991.
Κ. Barkey, Bandits and Bureaucrats. The Ottoman Route to State Centralization, Nέα Υόρκη 1994.
M. Broers, Napoleon’s Other War: Bandits, Rebels and their Pursuers in the Age of Revolutions, Οξφόρδη 2010.
Σ. Δαμιανάκος, Ήθος και πολιτισμός των επικίνδυνων τάξεων στην Ελλάδα, Αθήνα 2005
T. U. Esmer, «Economies of Violence, Banditry and Governance in the Ottoman Empire Around 1800», Past and Present 224 (2014), 164-199.
Th. Gallant, «Revolutions and Regimes of Violence», Historein 15/2 (2015), 30-40.
Κ. Ν. Θεοτοκάς, Ν. Γ. Κοταρίδης, Η οικονομία της βίας. Παραδοσιακές και νεωτερικές εξουσίες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Αθήνα 2006.
Ν. Θεοτοκάς, Δ. Τζάκης, «Εισαγωγή: Ο Χρήστος Βυζάντιος και το ζήτημα του εθνικού στρατού», στο: Χρήστος Βυζάντιος, Ιστορία του τακτικού στρατού, 1821-1833, επιστ. επιμέλεια-σχόλια, Ν. Θεοτοκάς, Δ. Τζάκης, Αθήνα 2020.
S. Scheipers, Unlawful Combatants: A Genealogy of the Irregular Fighter, Οξφόρδη 2015.
B. Σειρηνίδου, «Βία, έγκλημα και ποινική δικαιοσύνη στην επαναστατημένη Ελλάδα», στο: Κ. Κωστής, Η. Κολοβός (επιμ.), Κατανοώντας τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας, Αθήνα: Πατάκης, 2022, σ. 203-227.
Π. Στάθης, «Αρματολισμός: χριστιανοί ένοπλοι στην υπηρεσία των Οθωμανών», στο: Β. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού, 1770-2000, τ. 2, Αθήνα 2003, σ. 339-360.
Spring semester
Subject: Women’s History in Twentieth-Century Greece
Summary: The seminar examines the Greek twentieth century through the lens of women’s history. Placing women’s and gender history in Greece both in an international context and in the context of Greek historiography, it focuses on the changing conditions of female population, considerations about women’s place in society and the public interventions for its improvement. It also looks at the representations of women and their transformation over time, their struggles for equal economic, social and political rights, the consequences that political changes, wars, social and cultural developments of the last century had on women’s lives and the ways in which women themselves contributed to the shaping of modern Greek society.
We will explore the historical changes in family, education and work that were decisive for women and gender relations, the variety of women’s public interventions and their participation in different social and political movements, such as the feminist movement. Additionally, we will examine the main legislative reforms concerning their status and rights. As the seminar covers the broad chronological span of the twentieth century, we will be concerned with the continuities and changes between its different sub-periods and trace possible different periodizations that arise from questions about the themes we will examine.
Fundamental to the study of women’s history is the analytical category of gender, which will form the theoretical underpinning of the seminar together with other analytical categories that generate social difference, such as class, age, sexuality and ethnicity. The historiography that has highlighted and studied women’s historical trajectories through these analytical categories is itself one of the most important aspects of women’s history, as it has broadened historical research by demonstrating how gender has influenced the formation of class relations and family hierarchies, national identity, social protest and politics. In this seminar we will insist on analysing both this historiography and historical evidence that will enable us to historicise both the perspectives of women themselves and the discourses, institutions and practices within which their lives and social relations were embedded and shaped. A particular aspect of the seminar will be the attempt to map women’s actions in periods that have been understudied in this respect, such as the early post-war decades.
Through intensive discussions of the reading in class, group work, practice in writing a short bibliographical commentary and, most importantly, a research paper on primary sources, the seminar will offer students the opportunity to approach the Greek twentieth century and the intertwining of its social and political history with the European and international context in a different way.
Selective Bibliography
Allen, Ann, Women in Twentieth-Century Europe, Palgrave, Μπεϊζινκγκστόουκ και Νέα Υόρκη 2007.
Avdela, Efi, Kostis Gotsinas, Despo Kritsotaki, Dimitra Vassiliadou, “From Virginity to Orgasm: Marriage and Sexuality in Twentieth-century Greece”, Journal of Family History 45/3 (2020), 315–333.
Avdela, Efi, Le genre entre classe et nation. Essai d'historiographie grecque, Éditions Syllpese, Παρίσι 2006.
Αβδελά, Έφη «Οι γυναίκες κοινωνικό ζήτημα», στο Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, επιμ. Χρ. Χατζηιωσήφ, Β΄ τόμος, Μέρος 1ο: «Ο Μεσοπόλεμος 1922-1940», Εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2002, 337-359.
Αβδελά, Έφη, «Δια λόγους τιμής». Βία, συναισθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, Νεφέλη, Αθήνα 2002.
Αβδελά, Έφη, «Το φύλο στην ιστορία: ελληνικές αναπαραστάσεις», Μνήμων 19 (1997), 225-232.
Αβδελά, Έφη, Αγγέλικα Ψαρρά (επιμ.), Σιωπηρές ιστορίες. Γυναίκες και φύλο στην ιστορική αφήγηση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997.
Αβδελά, Έφη, «Ο σοσιαλισμός των “άλλων”: ταξικοί αγώνες, εθνοτικές συγκρούσεις και ταυτότητες φύλου στη μετα-οθωμανική Θεσσαλονίκη», Τα Ιστορικά 18-19, 1993, 175-204.
Αβδελά, Έφη, Δημόσιοι υπάλληλοι γένους θηλυκού. Καταμερισμός της εργασίας κατά φύλα στον δημόσιο τομέα, 1908-1955, Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδας, Αθήνα 1990.
Αβδελά, Έφη, Αγγέλικα Ψαρρά (επιμ.), Ο φεμινισμός στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Μια ανθολογία, Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1985.
Αστρινάκη, Ράνια, Ποθητή Χαντζαρούλα, Αθηνά Αθανασίου, Μελέτες για το φύλο στην ανθρωπολογία και την ιστορία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2011.
Βαΐου, Ντίνα, Η αθέατη εργασία των γυναικών στη συγκρότηση της πόλης. Όψεις της Αθήνας μετά τη μεταπολίτευση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021.
Βαΐου, Ντίνα, Αγγέλικα Ψαρρά (επιμ.), Εννοιολογήσεις και πρακτικές του φεμινισμού. Μεταπολίτευση και «μετά». Πρακτικά ημερίδας, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία, Αθήνα 2017.
Βαρίκα, Ελένη, Η εξέγερση των κυριών. Η γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα, 1833-1907, Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας Εμπορικής Τράπεζας Ελλάδος: Αθήνα 1987.
Βασιλειάδου, Δήμητρα, «“Κατεστραμμένα” κορίτσια. Ηθική, γαμηλιότητα και δικαστική πρακτική στη νησιωτική Eλλάδα, 1914-1940», στο Δήμητρα Βασιλειάδου, Γλαύκη Γκότση (επιμ.), Ιστορίες για τη σεξουαλικότητα, Θεμέλιο, Αθήνα 2020, 103–22.
Βασιλειάδου, Δήμητρα, Στον τροπικό της γραφής: οικογενειακοί δεσμοί και συναισθήματα στην αστική Ελλάδα, 1850-1930, Gutenberg, Αθήνα 2018.
Βερβενιώτη, Τασούλα, Η γυναίκα της Αντίστασης. Η είσοδος των γυναικών στην πολιτική, Κουκκίδα, Αθήνα 2013.
Bock, Gisela, Women in European History, transl.: Allison Brown, Blackwell, Οξφόρδη 2002.
Γκότση, Γλαύκη, Ανδρονίκη Διαλέτη, Ελένη Φουρναράκη (επιμ.), Το φύλο στην Ιστορία. Αποτιμήσεις και παραδείγματα, Ασίνη, Αθήνα 2015.
Καντσά, Βενετία (επιμ.), Η μητρότητα στο προσκήνιο. Σύγχρονες έρευνες στην ελληνική εθνογραφία. Αθήνα, Αλεξάνδρεια 2013.
Καντσά, Βενετία, Βασιλική Μουτάφη, Ευθύμιος Παπαταξιάρχης (επιμ.), Φύλο και κοινωνικές επιστήμες στη σύγχρονη Ελλάδα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2010.
Καραμεσίνη, Μαρία, Γυναίκες, φύλο και εργασία στην Ελλάδα, νήσος, Αθήνα 2021.
Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα, Το φύλο των δικαιωμάτων. Εξουσία, γυναίκες και ιδιότητα του πολίτη, Νεφέλη, Αθήνα 1999.
Παπαστεφανάκη, Λήδα, Εργασία, τεχνολογία και φύλο στην ελληνική βιομηχανία. Η κλωστοϋφαντουργία του Πειραιά, 1870-1940, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2009.
Πετροπούλου, Ιωάννα, Έλλη Παπαδημητρίου: μια γυναίκα του 20ού αιώνα. Ο κανόνας και η παράβαση, Ερμής, Αθήνα 2022.
Πρέκα, Μαρία, Δασκάλες στα χρόνια τού αλυτρωτισμού. Μικρές ιστορίες μεγάλων περιπλανήσεων (1880-1913), Γράφημα, Αθήνα 2023.
Σαμίου, Δήμητρα, Τα πολιτικά δικαιώματα των Ελληνίδων 1864-1952. Ιδιότητα του πολίτη και καθολική ψηφοφορία, Σάκκουλας, Αθήνα 2013.
Χαντζαρούλα, Ποθητή, Σμιλεύοντας την υποταγή. Οι έμμισθες οικιακές εργάτριες στην Ελλάδα το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2012.
Ψαρρά, Αγγέλικα, «Κι έγινα μπολσεβίκα». Έμφυλοι απόηχοι του Οκτώβρη στην Ελλάδα, Η Εφημερίδα των Συντακτών, χ.χ.
Ψαρρά, Αγγέλικα, «Πολιτικές διαδρομές των γυναικών στην εμπόλεμη Ελλάδα (1940-1950)», στο Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, επιμ. Χρ. Χατζηιωσήφ, Δ΄ τόμος, Μέρος 1ο: «Ανασυγκρότηση – Εμφύλιος – Παλινόρθωση 1945-1952»», Εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009, 177-228.
Spring semester
Subject: Technology and the sciences in European and Greek history (17th-20th century)
Summary: The natural sciences and their technological applications have undoubtedly influenced the historical events of the last four centuries. Nuclear energy, telecommunications and the invention of the steam engine are just some examples where the study of nature has determined the historical course of states and nations. However, the history of technology and science continues to be considered an 'internal' narrative, which only concerns specialists, and which is not tangential to European and Greek history. At the same time, the natural sciences have earned the epistemic distinction of 'certain knowledge', the invocation of which is unquestionable. Rarely, however, is this authority recognised as the result of a long historical course, the outcome of which was neither predetermined nor linear.
The course aims to describe the two-way relationship between the emergence of modern science and technology, and European and Greek history, from the 17th century to the 20th. The transition from Natural Philosophy to the modern Natural Sciences, and the parallel technological developments, will be studied through their interaction with the Reformation, the Enlightenment, the French Revolution, and later the Industrial Revolution. The emergence of contemporary features of scientific practice will be related to the emergence of modern nationalism, colonialism, and later the World Wars and the Cold War.
In this context, indicative topics of discussion include the meaning and content of the Scientific Revolution, Newtonism as a scientific, philosophical and political theory, the theories of heat and electricity and their relation to the steam engine and the telegraph, Darwinism and eugenic theories and the development of the nuclear bomb.
As historiographical topics, we will also discuss the relationship between science and religion, feminist critiques of science, science in art and questions of transfer, diffusion and mediation in knowledge.
Selected bibliography
Adas, M. (2018), Machines as the measure of men: Science, technology, and ideologies of Western dominance. Cornell University Press
Biagioli, M., (2006), Ο Γαλιλαίος αυλικός, Κάτοπτρο
Bird, K., Martin. S. (2008), Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερ Οππενχάιμερ, Τραυλός
Bowler, P. J. & Morus, I. R. (2022), Η ιστορία της νεότερης επιστήμης. Μια επισκόπηση, 2η έκδοση, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Burns, W. (2018), Knowledge and power: Science in world history, 2nd edition, Routledge.
De Syon, G. (2008), Science and Technology in Modern European Life, Greenwood
Galison, P. (2007), Τα ρολόγια του Αϊνστάιν, οι χάρτες του Πουανκαρέ: Οι αυτοκρατορίες του χρόνου, Κάτοπτρο
Hankins, Τ. (1998), Επιστήμη και Διαφωτισμός, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Headrick, D. (1988), The tentacles of progress: Technology transfer in the age of imperialism, 1850-1940. Oxford University Press.
Kern, S. (2003) The culture of time and space, 1880–1918: With a new preface. Harvard University Press.
Posket, J. (2022), Ο Δαρβίνος και ο Αϊνστάιν δεν ήταν μόνοι: Μια παγκόσμια ιστορία της επιστήμης, Διόπτρα
Rudwick, M. (2021), Earth's Deep History How It Was Discovered and Why It Matters, University of Chicago Press
Shapin, S., Schaffer, S. (2021), Ο Λεβιάθαν και η αεραντλία, Ροπή
Tampakis, K. “The once and future language: Communication, terminology and the practice of science in nineteenth and early twentieth century Greece.” History of Science 53.4 (2015): 438-455.
Tampakis, K. “To leave Parnassus and climb the rugged mountain of science: Orphanidis, poetry and science in nineteenth century Greece,” in Science and Literature: Poetry and Prose, G. N. Vlahakis and K. Tampakis, Eds. National Hellenic Research Foundation. Institute of Historical Research, 2020, pp. 67–78. (https://anavathmis.eu/e-books/#1627533032280-dd5aa3c5-72b5 )
Wolfe, A. (2018), Freedom’s laboratory: The Cold War struggle for the soul of science, John Hopkins Univresity Press.
Αραμπατζής, Θ., Γαβρόγλου, Κ. (επ), (2012), Η Κρίση στη Φυσική και η Δημοκρατία της Βαϊμάρης: Η πολιτισμική ιστορία της Κβαντικής Θεωρίας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Spring semester
Subject: Globalization, the post-industrial era, new forms of international cooperation, and Greece, 1965-1982
Summary: The course will discuss the emergence of new forms of social activity and international cooperation: human rights, technological developments (satellites, computers, the Seabed and others), the environment, the oil shocks, financial/economic deliberations, détente and the trend towards multilateralism. These themes also reflected changes in the value systems of the late postwar period, and contributed to the entry of the Western world into the «post-industrial» era. The course will also discuss the degree of the adjustment of Greece to these trends, focusing on the 1975 Constitution, foreign policy, the economy, culture. The students are expected to make research not only in the available bibliography, but also in primary sources, mainly the press.
Selective Bibliography
Chassaigne, Philippe, Les années 1970 : fin d’un monde et origine de notre modernité, Paris, 2008.
Ferguson, Niall, Charles S. Maier, Erez Manela, και Daniel J. Sargent (επιμ.) The Shock of the Global: the 1970s in Perspective, Cambridge, Mass., 2010.
Krige, John, American Hegemony and the Postwar Reconstruction of Science in Europe, Cambridge, Mass, 2006.
Pedaliu, Effie G. H., «Human Rights and International Security: The International Community and the Greek Dictators», The International History Review, The International History Review, 38 (2016), σσ. 1014-1039.
Snyder, Sarah B., Human Rights Activism and the End of the Cold War: a Transnational History of the Helsinki Network, New York, 2011.
Suri, Jeremi, Power and Protest: Global Revolution and the Rise of Detente, Cambridge, Mass, 2003.
Weimer, Daniel, Seeing Drugs: Modernization, Counterinsurgency, and US Narcotics Control in the Third World, 1969-1976, Kent, Ohio, 2011.
Winther-Jacobsen, Kristina και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω: Η Δανία, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το ΝΑΤΟ και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της χούντας, Αθήνα, 2019.
Χατζηβασιλείου, Ευάνθης, «Ελληνικές απουσίες: η νέα ατζέντα της διεθνούς συνεργασίας και η αποκοπή της Ελλάδας από τον κόσμο, δεκαετίες 1960-1980», στο Νίκος Μαραντζίδης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η Ελλάδα και ο Ψυχρός Πόλεμος: επεκτείνοντας τις ερμηνείες, Θεσσαλονίκη, 2018, σσ. 141-155.
Χρηστίδης, Χρήστος, «Η Ευρώπη έναντι της δικτατορίας των συνταγματαρχών: η περίπτωση της ελληνικής υπόθεσης στο Συμβούλιο της Ευρώπης», στο Παύλος Σούρλας (επιμ.), Η δικτατορία των συνταγματαρχών και η αποκατάσταση της δημοκρατίας, Αθήνα, 2016, σσ. 405-419.